BEZGLUTENOWY - CZYLI JAKI?

O glutenie słyszymy coraz więcej i to z reguły negatywne wieści. Czy słusznie powinniśmy wyeliminować go z naszej codziennej diety, by poprawić stan zdrowia? Czy każdemu dieta bezglutenowa może sprzyjać? Tego i wiele innych faktów na temat glutenu poznacie z lektury naszego bloga. Warto przeczytać! 

SPIS TREŚCI:

1. Czym jest gluten? 
2. Produkty zawierające gluten 
3. Dla kogo dieta bezglutenowa? 
   1. Celiakia
   2. Alergia na gluten
   3. Nietolerancja glutenu
4. Jak rozpoznać czy gluten szkodzi? 
5. Co można jeść na diecie bezglutenowej? 

CZYM JEST GLUTEN? 

Mianem glutenu określa się białka występujące w składzie zbóż takich jak pszenica i jej odmiany (orkisz, durum itp.), żyto, pszenżyto oraz jęczmień. Właśnie te białka sprawiają, że ciasto nabiera lepkości, elastyczności i ładnie wyrasta. Tej spajające właściwości gluten zawdzięcza swoją nazwę, wywodzącą się od angielskiego słowa glue, czyli klej.

Gluten jest obecny nie tylko w pieczywie i produktach zbożowych, ale także w wielu innych rodzajach przetworzonej żywności – od mięs wędlin do sosów i kostek bulionowych. Do niektórych produktów dodaje się go, ponieważ jest dobrym nośnikiem aromatów. Osoby na diecie bezglutenowej powinny zatem dużą uwagę przywiązywać do etykiet i poszukiwać produktów oznaczonych znakiem przekreślonego kłosa, co daje pewność, że w procesie produkcji nie mogło dojść do kontaktu z żywnością, która gluten zawiera.

JAKIE PRODUKTY ZAWIERAJĄ GLUTEN? 

Zboża glutenowe można z diety łatwo wykluczyć, problem pojawia się kiedy gluten dodaje się do produktów nie związanych ze zbożem. Należą do nich wyroby wędliniarskie, słodycze, leki, suplementy diety, przyprawy, jogurty z dodatkiem zbóż, panierki w gotowych daniach mięsnych, sos sojowy, gotowe dania i wiele innych. 

Osoby chorujące na celiakię, które nie mogą spożywać glutenu, powinny wybierać producentów żywności, którzy używają ostrzeżeń o możliwym zanieczyszczeniem glutenem w procesie produkcji. Jeżeli producent użyje surowca zawierającego gluten, musi taką informację podać na etykiecie gotowego wyrobu! Natomiast jeśli świadomie nie używa glutenu, ale istnieje ryzyko zanieczyszczenia np. podczas pakowania, podanie tej informacji jest dobrowolne i stanowi jedynie dobrą praktykę produkcyjną. 

Produkty zawierające gluten to:

• pieczywo, 
• makarony, 
• otręby i kiełki wymienionych zbóż, 
• niektóre kasze (np. mannie, bulgur, kuskus, pęczak, perłowej, mazurskiej), 
• ciasta, 
• ciastka, 
• słone przekąski i inne wypieki, 
• kawa zbożowa,
• piwo, 
• płatki śniadaniowe, 
• jogurty, parówki, 
• sos sojowy
• wędliny, 
• wyroby garmażeryjne, 
• majonez, 
• musztarda, 
• warzywa w puszkach, 
• marynaty, 
• czekolada, 
• chipsy, 
• mieszanki przypraw, 

DLA KOGO DIETA BEZGLUTENOWA? 

Dla większości gluten jest bezpieczny i nie ma konieczności jego eliminacji z diety. Mimo wielu badań nie wykazano, aby gluten bezpośrednio stanowił przyczynę otyłości. Związek ten szkodzi jedynie w konkretnych przypadkach określonych przez medycynę i są to: celiakia, alergia na gluten, nieceliakalna nietolerancja glutenu (NNG). W przypadku osób zdrowych nie zaleca się rezygnacji z glutenu, gdyż nieprawidłowo zbilansowana dieta może doprowadzić do znacznych niedoborów pokarmowych. 

CELIAKIA

Celiakię uznaje się za największy problem zdrowotny, który leczy się dietą bezglutenową. To choroba autoimmunologiczna (autoagresywna, polega na wytwarzaniu przeciwciał skierowanym przeciwko własnym tkankom) o podłożu genetyczym. Szacuje się, że dotyka 1% populacji i najczęściej aktywuje się gdy do diety niemowlaka włącza się produkty zbożowe.

Przeciwciała wywołane celiakią wywołują stan zapalny w obrębie jelit, co z kolei stopniowo uszkadza śluzówkę. Zmniejsza się wówczas powierzchnia jelita, przez którą składniki odżywcze mogą się wchłaniać i pojawiają się problemy z trawieniem, które są najbardziej uciążliwym skutkiem oraz objawem tej choroby. 

W przypadku niemowląt, przebieg celiakii zazwyczaj prowadzi do uszkodzenia funkcjonowania przewodu pokarmowego, co wywołuje biegunki, afty w jamie ustnej oraz chudnięcie, problemy ze wzrostem. U dorosłych częściej dochodzi do zmian skórnych oraz reakcji ze strony układu nerwowego, takich jak migreny, brak koncentracji czy depresje.

Celiakia, jeśli pozostanie ignorowana, może skutkować niepłodnością, zachorowaniem na osteoporozę lub raka jelit. Obecnie jedyną skuteczną metodą leczenia jest kategoryczna eliminacją glutenu z diety. Warto pamiętać, że celiakia i alergia na gluten, choć są często mylone, nie są tymi samymi jednostkami chorobowymi. 

ALERGIA NA GLUTEN

Jedną z najczęściej występujących alergii pokarmowych jest uczulenie na gluten. Szacuje się, że od 10 do 20% osób zmagających się reakcjami na pokarm, negatywnie reaguje także na ten związek.

Alergia wynika ze wzrostu właściwych dla glutenu przeciwciał, które zmuszają organizm do zareagowania. Wszystko to dzieje się w ciągu kilku-kilkudziesięciu minut od spożycia alergenu. W zależności od organizmu, pojawia się jeden objaw lub kilka jednocześnie. 

Do typowych objawów alergii na gluten występują: wymioty, biegunki, zmiany skórne (pokrzywka, atopowe zapalenie skóry), afty w jamie ustnej, puchnięcie warg czy języka, skurcz oskrzeli i problemy z oddychaniem, wodnisty katar czy wreszcie wstrząs anafilaktyczny. 

U dzieci objawy mogą występować już po spożyciu niewielkich ilości tego białka. U dorosłych mówi się o tolerancji na ok. 10 g spożytego glutenu. 

W celu zdiagnozowania alergii na gluten, wykonuje się typowe testy skórne i pomiar stężenie przeciwciał IgE we krwi, właściwych dla danego alergenu. 

NIECELIAKALNA NIETOLERANCJA GLUTENU

O nadwrażliwości, nietolerancji glutenu mówi się, gdy mimo wykluczenia alergii pokarmowej (poziom przeciwciał IgE w normie) i celiakii, objawy po spożyciu glutenu pojawiają się. W przebiegu tego zaburzenia obserwuje się niespecyficzne i różnorodne objawy. Mogą to być: bóle brzucha, biegunki, zaparcia, wzdęcia, anemia, przewlekłe zmęczenie, depresja, wahania nastroju, nudności, zgaga, uczucie przelewania w jamie brzusznej.

Nieceliakalna nietolerancja glutenu może współwystępować z innymi chorobami o podłożu autoimmunologicznym lub neurologicznym (np. Hashimoto, padaczka, cukrzyca typu 1, reumatoidalne zapalenie stawów), a dieta bezglutenowa może poprawić ogólny stan zdrowia chorych.

JAK ROZPOZNAĆ CZY GLUTEN SZKODZI?
 

Dzisiaj coraz więcej pacjentów mylnie otrzymuje diagnozę zespołu jelita drażliwego. Prawdopodobnie wielu z nich cierpi na nadwrażliwość na gluten/pszenicę i jedynym efektywnym sposobem leczenia ich dolegliwości jest dieta bezglutenowa. W celu ustalenia diagnozy konieczna jest wizyta u lekarza i przeprowadzenie stosownych badań. Warto pamiętać, że eliminacja glutenu z diety to metoda leczenia, a nie moda. Prowadzona prawidłowo dieta przyniesie o wiele więcej korzyści niż przyjmowanie kolejnych leków.

Jeśli zaobserwujesz u siebie niektóre z poniższych objawów, to warto byś zainteresował się tematem odżywiania bezglutenowego. Bardzo łatwo można sprawdzić, czy to dieta dla ciebie, eliminując gluten z diety na dwa tygodnie. Jeśli zaobserwujesz poprawę samopoczucia, możliwe, że to gluten stanowi przyczynę twoich problemów zdrowotnych. 

• ból brzucha 
• wysypka, egzema 
• bóle głowy
• uczucie ciągłego zmęczenia 
• splątanie 
• biegunka,
• wzdęcia
• zaparcia 
• anemia
• drętwienie i bolesność kończyn
• osłabienie/omdlenia 
• pieczenie w przełyku
• nudności i wymioty 
• uczucie przelewania w jelitach 
• zapalenie języka 

CO MOŻNA JEŚĆ NA DIECIE BEZGLUTENOWEJ?

Dieta bezglutenowa polega na całkowitym wykluczeniu z jadłospisu produktów zawierających zboża glutenowe lub ich składniki. Aby zapewnić sobie źródło węglowodanów, należy produkty zbożowe zastąpić ich bezglutenowymi substytutami.

Pamiętaj, że brak lub obecność glutenu nie różnicuje diety na zdrową i niezdrową. Liczą się także pozostałe wybory żywieniowe. Aby dieta bezglutenowa była odpowiednio zbilansowana należy włączyć do jadłospisu owoce i warzywa, ryby,  mleko, które naturalnie nie zawierają glutenu. 

Pomimo, iż wybierając dietę bezglutenową tracimy możliwości delektowania się całą masą produktów, to jednak wciąż można się cieszyć pieczywem czy makaronem wykonanym ze zbóż lub pseudozbóż bezglutenowych. 

Do naturalnie bezglutenowych zbóż należą: 

• owies (z plantacji, w której nie uprawia się np. pszenicy)
• ryż,
• kukurydza,
• proso,
• sorgo,
• gryka,
• amarantus,
• komosa,
• kotewka orzech wodny.

Poza tym, glutenu nie znajdziemy w owocach morza, roślinach strączkowych, owocach i warzywach, orzechach, bakaliach, jajach, jednorodnych przyprawach, olejach (oprócz oleju z kiełków pszenicy), mleku i jego przetworach, napojach (herbacie, kawie, świeżych sokach, ziołach, czystych alkoholach, winie oraz w środkach słodzących takich jak: cukier, miód, melasa czy syrop klonowy. 

Na podstawie samych naturalnie bezglutenowych produktów każdy jest w stanie ułożyć pełnowartościowy jadłospis. Jest to niekiedy wymagające, z uwagi na konieczność samodzielnej produkcji bezglutenowego pieczywa. Aby ułatwić Ci zadanie, przygotowaliśmy bogatą kolekcję bezglutenowych mieszanek do pieczenia, dzięki której z łatwością przygotujesz ulubione wypieki, bez wielokrotnych prób przygotowania ciasta o odpowiedniej konsystencji, co może być nie lada wyzwaniem. 

W naszej kolekcji znajdziecie bezglutenowe mieszanki do naleśników, pierogów, pizzy, chleba, gofrów, bułek, ciast i wielu innych. Spróbuj i przekonaj się, że eliminując z diety gluten, wcale nie musisz rezygnować z produktów, które lubisz najbardziej.